Türkiye’nin en önemli örtü altı sebze üretim üssü olan Antalya’da, Rusya krizinin ardından gözler Irak pazarına çevrildi. Halde üretim yapan firmalar, krizin yüzde 30 etkilediğini belirterek, Irak pazarına ürünlerini ihraç ettiklerini kaydetti.
Başta sera domatesi olmak üzere birçok sera ürünü sebze ile Türkiye’nin çeşitli bölgelerindeki yaş meyve sebze ile narenciye ürünlerinin ihracat üssü olan Antalya’da Büyükşehir Belediyesi Toptancı Hali ve ilçelerdeki hallerde Rusya pazarına ihracat yapan firmalar faaliyetlerini durdurdu. Yaş meyve ve sebze ihracatının yoğun olduğu dönemde yaşanan bu kriz nedeniyle firmaların faaliyetini durdurması üzerine çok sayıda çalışan da işsiz kaldı. Kriz tarla ve seradaki üreticiden, bu ürünün hale taşınması ve burada işlenmesi ve sonrasında ihracatının nakliyesine kadarki tüm istihdam sürecini de işsiz bıraktı.
Antalya Toptancı Hali Yaş Sebze ve Meyve Komisyoncular Derneği Başkanı Cüneyt Doğan, ihracatçıların beklenmedik biranda uçak düşmesiyle Rusya krizine yakalandığını söyledi.
İhracatçı firmaların Rusya sınır kapısında bekleyen tırlarının olduğunu aktaran Doğan, “ Tırlardaki ürünlerin çürüme noktasında sıkıntı vardı. Sınırda bekleyen ürünler, Ukrayna, Bulgaristan ve iç piyasaya yönlendirildi. Orada satışa sunuldu. Hem Rusya’nın mal talep etmemesi hem bu pazarlardaki yoldaki tırların giriş yapması arz fazlalığı oluşturduğundan fiyatları biraz düşürdü. 5 gündür fiyatlar düşüşteydi ama son iki gündür normal seyrine dönmeye başladı” dedi.
FİYATLAR
Haldeki ürünlerin fiyatlarından bahseden Doğan, “Domates 1 lira 80 kuruştu şimdi, 1 lira 50 kuruş, daha da üzerine satan var. Dolmalık biberde düşüş var. 3 liradan 1 lira 50 kuruşa düştü. Kabak 1 lira 80 kuruştu, şu anda 1 lira 100 kurul ama yükselmeye devam ediyor. Dikenli salatalık Rusya için özel üretilmişti. Onun pazarında bir sıkıntı var. Onun dışında diğer ürünlerimizi iç piyasada değerlendiriyoruz” diye konuştu.
“IRAK’A İHRACAT DEVAM EDİYOR”
Irak’a ihracatın devam ettiğinin altını çizen Doğan, “ Alternatif pazar olarak ise Rusya başka ülkelerden tedarik edecek. O ülkelerin ihracat boşluklarını ise biz dolduracağız. Ama bu bir hafta inde olacak bir şey değil. Bir iki ay içinde her şey şekillenir. Yasaklar yılbaşı itibari ile başlayacak. Bizde bu arada kendimize yeni pazarlar bulacağız” şeklinde konuştu.
“MALLAR ELDE KALMADI, FİYATLARDA AZ DÜŞÜŞ VAR”
Antalya’nın en önemli ihracat ürünlerinden domateste bir düşüş yaşanmadığının altını çizen Doğan, “Domateste herhangi bir düşüş veya fiyat farkı yok. Havaların soğuması nedeniyle domateste azalma var.Rusya krizi olmasa bile 10 gün sonrasında domatesin fiyatının ne kadar olacağını bilemeyiz. Biz krizin devam etmemesini en kısa zamanda çözülmesini ümit ediyoruz.Antalya halinde az bir fiyat düşmesinin dışında malların elde kalması gibi bir durum yok. Ürünler satılıyor” dedi.
“İŞSİZLİK GİBİ BİR DURUM YOK”
Doğan, Antalya Hali’nde işsiz kalma gibi bir durumun söz konusu olmadığını belirterek, “Halde çalışan işçilerin çoğunluğu gündelik yevmiye çalışan işçilerdir. Faaliyet yapmayan firmaların yanından çıkar, diğer firmada rahatlıkla çalışabilir. Rusya’ya ihracat yapan firmalar faaliyetlerini geçici olarak durdurmuş olabilir ama diğer pazarlarına ihracatlarına devam edeceklerdir” şeklinde konuştu.
KUZEY IRAK’A GÖNDERİYOR
13 yıldır tüccarlık yapan Hüsamettin Evrensel, sezonun son günlerde normal ilerlediğini belirterek, “İç piyasa ağırlıklı çalışıyoruz. Ama ihracatımız da var. Bizim için fiyatlar iyidir. Domates 1 lira 80 kuruş seviyelerinde. Kaliteli domates yok. İti domatesin fiyatı yüksek. Şu an TIR’larımız Kuzey Irak’a gidiyor. Ürünün az olması nedeniyle TIR’ımız tam kapasiteli yola çıkamıyor” ifadelerine yer verdi.
“EN BÜYÜK SIKINTIMIZ RUSYA”
İhracatçılardan Adnan Aktaş, yaşananlardan tedirgin olduklarını dile getirerek, “İşler biraz yokuşla sürüldü. Komşu ülkelerle yaşanan sıkıntılar bizleri etkiliyor. Paramız dönmüyor. Bu gerginlikleri Cumhurbaşkanımız bitirirse çok seviniriz. Domates ağırlıklı çalışıyoruz. Fiyat 1 lira 70 kuruş ile 2 lira arasında değişiyor. İç pazarda fazla çekmiyor. Irak’a ihracatımız da normal şekilde ilerliyor. Ama en büyük sıkıntımız Rusya’dır. Halde de fiyatlar normaldir” dedi.
“RUSYA KRİZİNİN ETKİSİ YÜZDE 30”
Gürsel Balıs, 19 yıldır halde faaliyet yürüttüklerini kaydederek, “Ağırlıklı olarak biber ve çeşitlerini işliyoruz. Azda olsa domateste var. Bizim ürünlerimiz zaten Avrupa’ya ikinci sınıf gidiyor. Rusya krizinin etkisi ise yüzde 30 civarında. Biber ve çeşitlerini bu kriz etkilemedi. İyi kötü iç piyasada satıyoruz. Fiyat konusunda biber de bir düşüş var. İhracat olursa biberin fiyatı yükselir. Dolmalık biber 3 lira 20 kuruştu, şuanda 1 lira 60 kuruşa indi. Domateste ise fiyatlar aynı. Irak pazarı olmasa domates 80 kuruş, 1 lira olurdu” dedi.
“IRAK PAZARI NEFES ALDIRIYOR”
Rusya’nın açığını Irak pazarı ile kapatmaya çalıştıklarını ifade eden Balıs, “İhracatçıların çoğunun pazarı Irak durumundadır. Bu pazar bize nefes aldırıyor. Paranın dönmesini sağlıyor. Yoksa bitiğiz. Bütün Aral ülkelerine ihracat yapsak, Rusya’ya ihtiyaç kalmaz. Domatesin havaların soğuk olması nedeniyle az çıkması, iç piyasaya yetiyor. Antalya halinin yüzde 30’unu Rusya krizi etkiliyor. Almanya hattına çalışanda sorun yok” dedi.
“BAŞKA PAZARLARIN BULUNMASI GEREKİYOR”
Tüccar Kadir Keleş, sebze ve meyve üzerine çalıştıklarını kaydederek, “ İşlerimiz durgunlaştı. İhracata giden ürünlerimiz iç piyasaya yöneldi. Rusya krizi etkiledi. Başka pazarların bulunması gerekiyor. Irak pazarımıza devam ediyoruz. Orası da olmasa halden ürün kalkmaz, satılmaz. İhracata olsa domates 2 lira 10 kuruş olacaktı, ama şimdi iç piyasaya 1 lira 100 kuruştan satılıyor. Buda herkesi etkiliyor. Bazı ürünlerin fiyatında yüzde 40 düşme var” açıklamasını yaptı.
Nüfusunun yüzde 80’inin tarım ve hayvancılıktan geçimini sağladığı Aksaray’da bu yıl yaklaşık olarak 10 milyon TL küçükbaş hayvan desteklemesi ödenecek.