Şahinkaya: 12 Eylül sonrasındaki tasarruflarımızdan dolayı, yetkisini Anayasa’dan alan yargının bizi yargılama yetkisi yoktur…
Evren: Siyasetçilerin beceriksizliğini asker kabul edemez. O gün doğru olanı yaptık. 12 Eylül’ün hesabını Türk milletine verdim…
Eski Genelkurmay Başkanı, 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren ile dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı Tahsin Şahinkaya, 12 Eylül davasında ilk kez ifade verdi. Evren’den önce ifade veren ve soruları yanıtsız bırakan Şahinkaya, Evren sorulara yanıt verince konuşmaya başladı. Evren, kurucu iktidar üyesi olduğunu, siyasilerin becereksizlikleri nedeniyle ihtilal yaptığını, ihtilale teşebbüs etmediğini söyledi. Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi’ndeki davanın dünkü duruşmasına, taraf avukatları ve müdahiller katıldı. Duruşma başladıktan sonra önceki günkü gibi telekonferans sistemi açıldı.
İşkence sorulmadı
Sanık ifadelerine geçilmeden taraf avukatları arasında “rehavet” tartışması yaşandı. Müdahil avukat Fikret Babaoğlu, sanıkların sistematik işkenceden de yargılandığını iddia ederek, “Rehavet içinde olmasınlar” dedi. Bu durum, müdahil avukatlarla sanık avukatları arasında tartışmaya yol açtı.
Mahkeme heyeti, 12 Eylül döneminde sistematik işkence yapıldığı hususunda mahkemenin daha önce savcılığa suç duyurusunda bulunduğunu hatırlatarak, sanıkların iddianamedeki sevk maddeleri uyarınca savunmalarının alınmasına karar verdi. Sistematik işkencenin davanın konusu olmadığına hükmetti. Hâkim İnce, sanıklara, yasal haklarını hatırlattıktan sonra, “Haklarınızı anladınız mı? Savunmanızı kendiniz mi yapacaksınız? Müdafiniz eşliğinde mi savunma yapmak istiyorsunuz?” diye sordu.
Evren’den sormadan yanıt
Evren, “Ben bu konuda bir şey söylemek istemiyorum” karşılığını verdi. Bunun üzerine İnce, ”O noktaya gelmedik daha” diyerek, aynı soruyu tekrarladı. Evren, bu defa da, “Bizim bu işkence olaylarıyla ilgimiz yok” ifadesini kullandı. İnce’nin soruyu tekrarlamasıyla Evren, “Evet” yanıtını verdi.
‘Bizi ancak tarih yargılar’
Avukatların talebi üzerine duruşmada ilk savunmayı Evren yerine Şahinkaya yaptı. Yatağında yazılı savunmasını okuyan Şahinkaya, şunları söyledi: “Kurucu iktidar ve sonrasındaki anayasal organ olan Milli Güvenlik Konseyi üyesiydim. Bu görevimi TBMM’nin faaliyete geçtiği 6 Aralık 1983 tarihine kadar sürdürdüm. MGK’nın suçlama konusu tarihlerdeki her türlü tasarrufu anayasal sayılmıştır ve 1982 Anayasası’nda düzenlenmiştir. Anılan müdahalenin yapılış şekli büyük Türk milletine açıklanmıştır. Müdahalenin ardından kurucu meclis kurulmuş, yeni anayasayapmış ve anayasal düzeni halk oyu ile tamamen kurmuştur. Anayasa ile hükme bağlanmış olan konular suç konusu olamaz.
‘Suçlama yetkiniz yok’
Komutanımın, benim ve diğer silah arkadaşlarımın 12 Eylül sonrasındaki tasarruflarından dolayı, yetkisini anayasadan alan yargının bize suç isnat etme ve yargılama yetkisi yoktur. Ben 12 Eylül müdahalesini emir komuta zinciri içinde yapmış Hava Kuvvetleri Komutanıyım. 12 Eylül tüm dünyada tarihi bir olaydır.
Tarihi olayları ancak tarih yargılar. T.C. devletinin varlığına karşı tehlikeleri bastırmak TSK’nın görevidir. TSK, Atatürk ve silah arkadaşlarının kurduğu ve ‘en büyük eserimdir’ dediği T.C’nin koruyucusu ve kollayıcısıdır. Maalesef ortada açılmış bir dava vardır ve mahkeme de görevini yapmaktadır. Sanık sıfatım olmadığını açıklamıştım ve bu nedenle, bu kapsamda herhangi bir soruya da yanıt vermeyeceğim. Bizler o gün için en doğru olanı yaptık.”
Her iki sanık yine yataktaydı. Kenan Evren siyah kazak, Tahsin Şahinkaya ise pijama üzerine lacivert hırka giyerken, iki sanığın da üstü göğsüne kadar örtülüydü. Evren’in yanında bir su şişesi bulunduğu dikkati çekti. Şahinkaya’nın yanında, İstanbul GATA’da görevli İstanbul 16. Ağır Ceza Mahkemesi Hâkimi Seyfettin Mermerci, avukatı Mithat Burak Başkale, hemşire
Sezan Zorgun, yazı işleri müdürü Şafak Nur Dede ve bilgi işlem görevlisi Yücel Akbulut yer aldı. Evren’in yanında ise Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi Üye Hâkimi Muhammet Alabaş, avukatı Sezin Duygu Tuncer, hastane hekimi Yalçın Gökoğlan, hemşire Perihan Özdel, bilgi işlem görevlileri Abdülaziz Yavuz ve Ümit Demirkan ile zabıt katibi Hakan Kocaoğlu hazır bulundu.
Şahinkaya’nın yanıtlamadıkları…
Tahsin Şahinkaya, yazılı savunmasını okuduktan sonra mahkeme üyeleri ve müdahil avukatların yüzlerce sorusunu yanıtsız bıraktı. Şahinkaya, mahkemenin, “Darbenin olgunlaşması derken katliamlara göz mü yumuldu, ABD’nin etkisi var mıydı?” gibi soruları ile avukatların, “Konsey üyesi olmanızla mal varlığınızda ne gibi değişiklikler oldu, İş-kur’la, BAGFAŞ firmalarını hatırlıyor musunuz, memur maaşınız dışında başka bir geliriniz var mıydı, kaynananızdan kalan yastık altında mirasınız var mıydı?” gibi sorularına yanıt vermedi. Avukat Ömer Kavili, Şahinkaya’ya, “Sema Şahinkaya’yı tanıyor musunuz? Sema Şahinkaya size herhangi bir şey hatırlatıyor mu? Soyadından dolayı bir yakınız mıdır? Sema Şahinkaya’nın gelirleri konusunda bilginiz var mı? Sema Şahinkaya ile hiç bir araya geldiniz mi?” diyerek, peşpeşe sorular yöneltti. Şahinkaya, eşi ile ilgili sorular da dahil tüm sorulara, “Cevap vermeyeceğim” yanıtını verdi. Duruşma, bunun üzerine öğleden sonraya ertelendi.
‘Darbe planı Üruğ’dan, talimat Saltık’tan’
Duruşmanın öğleden sonraki bölümünde ifade veren Evren, şunları söyledi:
“12 Eylül harekâtının yapılış nedeni bir bildiri ile büyük Türk milletine açıklanmıştır. 12 Eylül harekâtını yapan TSK’nın üst komuta heyeti, kurucu iktidar olarak MGK’yı oluşturmuştur. MGK, kurucu iktidar olarak anayasal kanunları çıkarmış, yeni anayasal figürlerini oluşturmuştur. Ben kurucu iktidar olan MGK’nın başkanı ve devlet başkanıyım. Bu görevimi yeni TBMM kurulana kadar sürdürdüm. Bu tarihten sonra da 7. Cumhurbaşkanı olarak görevime devam ettim. 12 Eylül 1980 nedeniyle, yetkisini 1982 Anayasasından alan yargının beni ve silah arkadaşlarımı yargılama yetkisi bulunmamaktadır. Kurucu iktidar olunabilir. Yani ihtilal yapmayı suç sayan bir kanun yoktur. Biz ihtilal yaptık. İhtilale teşebbüs etmedik. Herkesin ihtilal ile ihtilale teşebbüsün aynı şey olmadığını bilmesi gerekir.
‘Demokrasi işlerse ihtilal olmaz’
Ben 12 Eylül harekâtının hesabını büyük Türk milletine verdim. Bundan sonra beni artık tarih yargılar. 12 Eylül harekâtını herkes siyasi ve etik olarak istediği gibi değerlendirebilir. 12 Eylül ile ilgili beceriksiz siyasilerin söylentilerini, 12 Eylül’den önce yaşananlar yalanlamaktadır. Demokrasinin işlediği yerde ihtilal olmaz. Siyasetçilerin beceriksizliğini asker kabul edemez. Biz o gün doğru olanı yaptık. Bugün olsaydı yine aynı şekilde ihtilal yapardık. Adli yargı mensupları görevlerini yapmaktadır. Benim görevim, onlara yardımcı olmaktır. Bu beyanımı da onun için yapmaktayım.
Sanık olmadığımı yukarıda açıklamıştım. Bu nedenle bu beyanımın dışında başka bir beyanda bulunmayacağım. Mahkeme sorularına da yanıt vermeyeceğim. Kusura bakmayın. Saygılarımla.”
Evren, savcılıktaki ifadesinin sorulması üzerine, ”Ne ifade vermişim orada?” dedi. Evren’e beyanları anımsatıldı. Evren, bu beyanları tekrarladığını bildirdi.
‘İsimlerini bilmiyorum’
Evren’e hem mahkeme başkanı hem de avukatlar soru yöneltti. “Sorulara yanıt vermeyeceğim” diyen Evren, buna rağmen bazı sorulara yanıt verdi. Evren, ”Yaptığınız birçok konuşmada, birçok sivilin size gelerek, ’Neden yönetime el koymuyorsunuz’ dediğiniz bilinmektedir. Sizi darbeye yönlendiren sivilleri sayar mısınız” sorusuna Evren, ”Bunları hatırlıyorum, ama isimlerini bilmiyorum” karşılığını verdi.
‘Bir sağdan bir soldan’
Mahkeme üyesi Hakim Ali Ertan, Evren’e, “Adaletli olsun diye bir sağdan, bir soldan astık şeklinde bir cümle kurduğunuz iddia edilmektedir. Bu sözü söylediniz mi?” diye sordu. Bu ifadeyi söylediğini kabul eden Evren, “Söyledim. Sağda olanlar var solda olanlar var. Yalnız sağdakilerin verip de idam ettirip bir sağdan bir soldan… Bununla taraf tutmadığımızı, bi taraf olmadığımızı anlatmak istedik” dedi. Bu sırada salonda bulunan izleyiciler “Ondan sonra da insanım diye yaşıyorsunuz değil mi?” diyerek, Evren’e tepki gösterdi. Mahkeme Başkanı Süleyman İnce, Evren’e darbenin planı olan ve altında Orgeneral Necdet Üruğ’un imzası bulunan Bayrak Harekât Direktifi’ni sordu. Evren, bu direktifi hatırlamadığını belirterek, “20 sene üzerinden geçti. Bunu hatırlamıyorum” dedi.
‘Necdet Üruğ’a sormak lazım’
Evren, direktif verip vermediği konusunda ise “Bu direktifi Necdet Üruğ hazırlamıştır. Kendisine sormak lazım. Ona bu talimat Haydar Saltık (Genelkurmay Başkanlığı 2. Başkanı) tarafından verilmiştir. İkinci başkan benim yerime pek çok belgeyi imzalama yetkisine sahipti. Bu belge yönünden de gerekli imzayı o atmış olabilir. Kendisine bu yönde yetki verilmiştir” dedi.
Bugün devam edilecek
Evren’den önce savunmasını yapan ve eşi Sema Şahinkaya dahil hiçbir soruya vermeyen Şahinkaya, Evren’in soruları yanıtlaması üzerine birden sorulara yanıt vermeye başladı. Şahinkaya Evren’e sorulan planla ilgili soruya, “Bu, Genelkurmay Başkanlığı’nda yapıldı. Kuvvet komutanlarının bunda bir dahli yoktur” yanıtını verdi. Duruşmaya bugün devam edilecek.
