Rusya’nın Ulusal Araştırma Merkezi (NRC) Kurchatov Enstitüsü tarafından geniş kapasiteli nükleer reaktörlerin ömürlerinin uzamasını sağlayan yeni bir teknoloji geliştirildi.
Türkiye’nin ilk nükleer güç santrali Akkuyu NGS’yi yapan Rusya Devlet Nükleer Enerji Şirketi Rosatom ise dünya çapında bir ilke imza atarak, bu teknoloji ilk kez deneyen şirket oldu. ‘Tavlama teknolojisi’ olarak tanımlanan bu yenilikçi teknoloji, nükleer enerji santrallerinin güvenliğini ve ekonomik performansını artırıyor ve VVER-1000 reaktörlerinin hizmet ömrünü yaklaşık 15-30 yıla kadar uzatabiliyor.
Rosatom, Moskova’ya 900 kilometre uzaklıktaki Saratov bölgesinde yer alan Balakovo santralinde, VVER-1000 model birinci güç ünitesinde geniş kapasiteli bir reaktör kanalının iyileştirici ‘tavlama’ işlemini başarıyla tamamladı. Kurchatov Enstitüsü uzmanları tarafından geliştirilen bu teknoloji ile reaktör kanalındaki metalin fiziksel koşullarını iyileştiren, yenileyen bir ısıl işlem kullanarak reaktörün hizmet süresinin uzamasına olanak sağlanıyor. Proje, dünya genelinde yaşlanan 1GW kurulu kapasite reaktör filosu için uygun maliyetli ömür uzatma fırsatları sunuyor.
“En yeni ve en yenilikçi teknoloji”
Rosatom Genel Müdürü Alexey Likhachev, bu teknolojinin dünyadaki en yeni teknoloji olduğuna dikkat çekerek, “Bugün dünya genelinde yaklaşık 37 VVER-1000 bulunmaktadır. Tavlama, bir reaktörün hizmet süresini uzatmaya olanak sağlayan dünya üzerindeki en yeni ve şu an için tek teknolojidir. Bu teknolojinin ihracatı da mümkün olacak” dedi.
7.8 milyar ton karbon emisyonunu engelliyor
Tavlama, nükleer enerji santrallerinin güvenliğini ve ekonomik performansını artırarak VVER-1000 reaktörlerinin hizmet ömrünü yaklaşık 15-30 yıla kadar uzatabiliyor. Böylece hizmet ömrü süresince güç üretimi maliyetinin, kömür santralinin maliyetinden
çok daha ucuz olacağı ve MWt-saat başına 29 dolara kadar düşürebileceği tahmin ediliyor. Söz konusu teknolojinin küresel karbon emisyonunu da toplamda 7.8 milyar ton kadar azaltmaya yardımcı olacağı belirtiliyor.
Patenti alındı
Bu yenilikçi teknolojiyi geliştiren NRC Kurchatov Enstitüsü’nün Başkanı Mikhail Kovalchuk, konuya ilişkin şu bilgileri verdi: “VVER-türü reaktörlerin nötron ışıması altında uzun süreli işleyişi, reaktör basınç kanallarındaki metal kısımların bozulmasına sebep olur. Bu da tüm nükleer santrallerin ömrünü sınırlayan bir unsurdur. NRC Kurchatov Enstitüsü bilim insanları, her türden ve kapasiteden su kullanımlı nükleer güç reaktörüne adapte edilebilecek VVER-1000 nükleer reaktör kanallarını iyileştirici tavlama teknolojisini geliştirerek patentini aldı. İlk iyileştirici tavlama, Balakovo NGS’in birinci ünitesi için kasım ayı ortalarında yapıldı. Bu işlem, basınç kanal metalinin yapısında ve mekanik kısımlarında ilk haline gelecekleri kadar bir iyileştirme yaşanmasına olanak sağladı. Tavlama sonuçlarına göre, VVER-1000 reaktör basınç kanalı, ekstra 15 yıllık bir hizmet ömrü kazandı.”
Benzer bir teknolojiyle reaktörlerin ömrü 60 yıla çıktı
Daha önce de benzer bir teknoloji, Rusya’daki Novovoronej ve Kola NGS’lerde, Ukrayna’daki Rivne NGS’de, Almanya’daki Ermeni NGS ile Greifswald NGS’de ve Bulgaristan’daki Kozloduy NGS’de orta kapasiteli VVER-440 model ve daha küçük reaktörlerde denenerek test edilmişti. Tavlama teknolojisi, bu reaktörlerin ömürlerinin 45-60 yıla çıkmasını sağladı. VVER-440 kanallarına kıyaslandığında, VVER-1000 modeller daha geniş bir çapa ve daha kalın çelik çerçevelemeye sahip.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “55 öğrencimiz daha Rusya’daki eğitimini tamamlayarak Akkuyu’da nükleer mühendis olarak iş başı yaptı” dedi.
AFAD Erzurum İl Müdürlüğü’nce, KBRN (Kimyasal Biyolojik Radyolojik ve Nükleer) Hizmet Grubu Operasyon Planı kapsamında Erzurum’da bulunan kargo şirketleri ve kamu kurum ve kuruluşlarında görevli personeller için “KBRN Farkındalık ve Şüpheli Posta Eğitimi“ verildi.
Ankara Sanayi Odası’nın önderliği ve koordinatörlüğünde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kümelenme Programı desteğiyle çalışmalarını sürdüren Nükleer Sanayi Kümelenmesi (NÜKSAK) üyesi sanayiciler, Rosatom Tedarikçi Sistem Eğitimi ile Akkuyu Nükleer Santralinin ihalelerine hazırlanıyor. ASO’nun yanısıra, İstanbul, Kocaeli ve Adana Sanayi Odası’nın da içinde yeraldığı NÜKSAK’da bu şehirlerdeki sanayicilerin yanısıra Gaziantep ve Bursa illerinden toplam 53 sanayici bulunuyor.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) CERN Sanayi İrtibat Ofisi Temsilcisi Hakan Kızıltoprak, Türk sanayicilere nükleer enerjiyle ilgili fırsatları değerlendirme çağrısında bulundu.