Etiket: Çocuklarda

Başkent Üniversitesi Adana Dr. Turgut Noyan Uygulama ve Araştırma Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Uzm. Dr. Talip Sayar, yaz aylarında çocuklarda kusma ve ishal vakalarının sıklıkla görüldüğünü, yoğun sıvı kaybına neden olan ishalin erken dönemde önlem alınmazsa ciddi sağlık problemlerine yol açabileceğini söyledi.

Uzm. Dr. Talip Sayar, yaptığı açıklamada, ishalin birçok nedeni olduğunu belirterek, “İshal sebepleri mikrobik olabilir. Bazı bakteri ve virüsler ishal yapabilir. Bunun dışında özellikle hava sıcaklıklarının giderek artmasıyla uygun koşullarda saklanmayan besinlerde bakteriler kontamine olabilmekte ve kendileri veya ürettikleri toksinler ile ishale sebep olabilmektedirler. Yazın çocukların kullandığı havuzların hijyeninin sağlanması gerekir. Temiz olmayan sularda yüzmek mikroplu suların yutulmasına ve ishale sebep olabilir” dedi.

İshalin ciddi bir hastalık olduğunu ve çeşitli nedenleri olabileceğini belirten Uzm. Dr. Sayar: “Anne sütü alan bebeklerde 6-7 kereden fazla olan daha büyük çocuklarda ise 3-4 kereden fazla olan sulu dışkılama ishal olarak kabul edilir. Böyle bir durum ile karşılaştığınız mutlaka en yakın sağlık birimine gitmeniz gerekiyor“ diye konuştu.

İshaldeki en büyük tehlikenin vücudun aşırı sıvı kaybı olduğunu dile getiren Uzm. Dr. Sayar şöyle devam etti:

“İshale kusma da eşlik ettiği zaman çocuklarda sıvı kaybı olabilmektedir. İshalli çocuklar dışkı yoluyla su ve elektrolit kaybeder. Eğer ağızdan verilen sıvılarla çocuğun kayıpları karşılanamazsa çocuğun vücudundaki sıvı azalır. Dehidratasyon dediğimiz bir tablo ortaya çıkar. Çocuğun gözleri çöker, dudakları ve ağzı kurur, daha seyrek ve koyu idrar yapmaya başlar, ağlarken gözyaşı akmaz. Bu durumda önemli derecede sıvı açığı var demektir. Acilen bir sağlık kuruluşunda değerlendirilmesi ve gerekirse damar yolu açılarak kaybettiği sıvının yerine konması gerekir.”

İshalin ana tedavisi sıvı kaybını yerine koymak olduğunu belirten Dr. Talip Sayar sözlerini şöyle sürdürdü:

“Kusması olmayan çocuklarda oral rehidrasyon sıvıları kullanılabilir. Eczanelerde hazır paketlerde satılmakla birlikte evde de hazırlanabilir. Bir litre kaynatılıp soğutulmuş suya bir çorba kaşığı şeker, bir tatlı kaşığı sofra tuzu ve bir çay kaşığı karbonat konularak karıştırılarak hazırlanır. Her dışkılamadan sonra çocuğa bu sıvıdan içirmek kaybettiği sıvı ve mineralleri yerine koymayı sağlar. İshal tedavisi sırasında beslenmenin sürdürülmesi gerekir. Bebekler anne sütü ya da mamaya devam etmelidir. Çocuklar ise pirinç, patates, ekmek, yağsız et, yoğurt tüketebilir. Çocukluk çağı ishallerinin büyük çoğunluğunun virüslere bağlıdır ve antibiyotikler virüslere etkisiz olduğundan ishal vakalarının çoğunda antibiyotik kullanımına ihtiyaç yoktur. Ancak kanlı ve mukuslu dışkılama, yüksek ateş ve şiddetli karın ağrısı ile seyreden ishal vakalarında gerekli tetkikler yapılarak antibiyotik kullanımı gerekebilir. Viral ishallerde hiçbir şey vermeye gerek yoktur, 3-6 gün içinde kendiliğinden düzelir.”

Çocuk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Sabri Acar, yaz ishaline dikkat çekerek, dünyada her yıl 5 yaşından küçük çocuklarda bir milyara yakın ishal vakası görüldüğünü ve bu çocuklardan 2,5 milyona yakınının öldüğünü söyledi.

Medicana International Samsun Hastanesi Çocuk Sağlığı Bölümünden Prof. Dr. Sabri Acar, bebek ve çocuklarda ishal konusunda bilgi verdi. İshalin bebek ve çocuklarda her mevsimde görülebileceğinin altını çizen Dr. Sabri Acar, özellikle yaz aylarında daha dikkatli olunması konusunda uyarılarda bulundu.

“Her yıl 2,5 milyona yakın çocuk ishalden ölüyor”

İshal hastalığından milyonlarca bebek ya da çocuğun öldüğünü belirten Dr. Sabri Acar, “Dünyada her yıl 5 yaşından küçük çocuklarda bir milyara yakın ishal vakası görülmekte ve bu çocukların 2,5 milyona yakını ölmektedir. Ölümlerin en büyük sebebi ishal ile su sıvı kaybıdır. Özellikle 2 yaşın altındaki bebeklerde ishalden ölüm daha sıktır. İshal, bebek ve çocuğun her zaman yapmakta olduğu gaita (kaka) sayısının ve kıvamının artmasıdır. Anne sütü alan ufak bebeklerde günlük gaita sayısı 6-7 defa kıvamları ise biraz yumuşak olabilir. Büyük çocuklarda ise günlük gaita sayısı 1–2 ise normal kabul edilebilir. Yeter ki gaita kıvamı çok sulu olmasın, adeta parçasından akar hale gelmesin. İshalde gaitanın sayısı kadar, rengi, kokusu ve içeriği de çok önemlidir. Anne sütü olan bir bebek sağlıklı iken altın sarısı renginde gaita yaparken, ishal mikrobik bir hal alacak olursa, yeşil- kahve rengi, pis kokulu, sümüklü bir hale dönüşebilir. Hatta bazı virutik ve mikrobik ishallerde gaita içinde kan ve mukus (sümüksü bir yapı) olabilir. Örneğin dizanteri ve tifo gibi. İshalde bağırsak içinde ilerleyen yiyecek ve içecekler kalması gereken süreden daha az bağırsakların içinde kalırlar. Böylece yiyecekler yeterince emilemez, sindirilemez olurlar” dedi.

İshalin sebepleri

İshalin sebepleri hakkında da açıklamalarda bulunan Dr. Acar, “İshalin sebepleri çok çeşitlidir. Çoğu kez virutiktir. Yani mikroplarla olmayan, mikroptan daha küçük canlı yaratıklardır. Virutik olanlar, genellikle çocuğun genel durumunu pek bozmaz, ateş pek yükselmez. Ancak mikrobik ishallerde ateş görülebilir, bunun yanı sıra gaitanın görünüşü, kokusu değişir. Hatta kanlı olabilir. İshal, çocuklarda kirli gıdalar, abur cubur yiyecekler ile de meydana gelebilir. Yağlı ve şekeri bol gıdalarda ishal yapabilir. Ayrıca gıda zehirlenmelerinin ilk saatlerinde kusma karın ağrısı, ilerleyen saat ve günlerinde de ishal ortaya çıkabilir. Ayrıca gıda zehirlenmelerinin ilk saatlerinde kusma, karın ağrısı, ilerleyen saat ve günlerde de ishal ortaya çıkabilir. Yolculuk ishallerinde, çocuğun aldığı besinlerin değişmesi sonucu da ishaller görülebilir. Yine çocuklarda gözle görülmeyen ancak gaita incelemesi (tahlili) ile teşhisi konulan amip ve giardıa gibi parazitler de ishal yapan sebepler arasındadır” diye konuştu.

İshalin basit bir hastalık olmadığını ifade eden Acar, şu bilgileri verdi:

“Kulak burun boğaz, idrar yolu enfeksiyonları ve bu hastalıkların tedavilerinde kullanılan bazı antibiyotikler de çocuklarda ishal yapabilir. Diş çıkaran bazı çocuklarda gaita yumuşak olup ishal görülebilir. İnek sütüne alerjisi olan çocuklarda, yine nadiren de olsa buğday kabuğunu girdiği un ve unlu mamuller yiyen çocuklarda guluten alerjisi sonucu ishaller görülebilir. Çocuklarda ağız kuruluğu idrar miktarının azalması, bazen havale-kasılma gözlenebilir. Ufak bebeklerde bıngıldakta çökmeler, huzursuzluk, gözlerde çökme görülebilir. Bu şikayetler vücudun aşırı su kaybettiği durumlarda daha ciddi bir hal alabilir. Böylece bebeklerde beslenme bozukluğu ve ölümlere yol açabilir. İshalde yapılacak tedavi, ishalin sebebini bulup onu ortadan kaldırmaktır. Ancak sebep her zaman bulunmayabilir. İshalli çocuklar az az, sık sık beslenmelidir. Anne sütü alıyorsa, mutlaka anne sütüne devam edilmelidir. Yağsız ve şekersiz gıdalar verilmeli, özellikle pirinç lapası, patates püresi, yağsız yoğurt- ayran, muhallebi, şeftali, muz, havuç suyu verilmeli, kusan çocuğun midesi kusmaya takiben birkaç saat dinlendirilmelidir. Mikrobik ve parasiter olanlarda ilaç kullanılmalı diğer ishallerde antibiyotikler ve ishal kesici ilaçlar kullanmamalıdır. Bebeklerde ishal sebebi en sık rota virüsü olup, buna karşı rota virüs aşıların (ishal aşıların) bebeklik döneminde yapılması önerilmekte, doktor kontrolünden sonra aşırı sıvı kaybı olan çocuklara ağızdan tuz şeker karışımı tozlar verilmeli hatta ağızdan yeteri kadar almayıp, aşırı kusanlara serum takılıp gözlenmelidir. 1-2 günü aşan ciddi ishallerde mutlaka doktora danışılmalıdır.”